بهترین روش غذا خوردن در گرما | راهنمای تغذیه تابستانی در طب سنتی

در هوای داغ تابستان، چگونه غذا بخوریم که بدن‌مان سالم بماند و از بی‌حالی، گرگرفتگی، جوش‌های پوستی و عطش مفرط جلوگیری کنیم؟ پاسخ این پرسش را باید در طب سنتی ایرانی جست‌وجو کرد. این مقاله راهنمایی کامل برای تغذیه در فصل گرماست؛ با نگاهی به مزاج‌ها، خوراکی‌های مناسب، شربت‌های طبیعی و عرقیات گیاهی مؤثر.

چرا باید در فصل گرما تغذیه‌مان را تغییر دهیم؟

از دیدگاه طب سنتی، هر فصل طبیعت خاص خود را دارد. تابستان دارای طبیعت گرم و خشک است. اگر سبک تغذیه‌مان با این مزاج هماهنگ نباشد، ممکن است دچار مشکلاتی مثل:

جوش صورت و بدن
خشکی دهان و عطش مفرط
بی‌قراری و بی‌خوابی
ضعف گوارش و اسهال صفراوی
افت فشار خون و گرمازدگی
شویم. 

پس ضروری‌ست که در این فصل از غذاهای خنک‌کننده، سبک و با مزاج سرد و تر استفاده کنیم.

اصول طلایی غذا خوردن در گرما:

۱. مصرف غذاهای سبک، پرهیز از غذاهای سنگین و چرب

در هوای گرم، معده توان هضم غذاهای سنگین را ندارد. غذاهای چرب، سرخ‌کردنی، گوشت‌های دیر هضم مثل گوشت گاو، کله‌پاچه، فسنجان و ... را کنار بگذارید. در عوض از غذاهایی مثل:

آش دوغ یا آش ماست با نعنا خشک
فرنی با آرد برنج و شیر بز
سوپ جو با سبزیجاتی مانند کدو، هویج، گشنیز و شوید
آب‌دوغ خیار سنتی با نعنای تازه و کشمش
استفاده کنید.

۲. نوشیدنی‌های خنک، اما نه خیلی سرد!
برخلاف تصور رایج، نوشیدنی خیلی سرد (یخ‌دار) باعث ضعف معده و تشدید عطش می‌شود. به جای آن پیشنهاد می‌شود:
شربت سرکه‌انگبین (سکنجبین با عسل)
ترکیب آب، عسل یا شکر سرخ، سرکه طبیعی، و نعنا خشک
مزاج این نوشیدنی سرد و تر است و خواص آن کاهش حرارت بدن، تسکین صفرا، تقویت معده، شادابی پوست میباشد.

 سایر نوشیدنی‌های مفید:

شربت خاکشیر با عرق کاسنی و شاتره
آب زرشک با کمی گلاب
عرق بیدمشک با آب خنک
عرق بهارنارنج برای آرامش در روزهای گرم


 تغذیه در گرما بر اساس مزاج‌ها:

✅ مزاج گرم و خشک

پرهیزات: گوشت قرمز، ادویه‌جات گرم، سیر و پیاز زیاد
توصیه: غذاهای تر، شربت سرکه‌انگبین، کاهو با سکنجبین، عرق کاسنی

✅ مزاج سرد و تر

پرهیزات: ماست زیاد، خیار با پوست  مخصوصا در شب‌هنگام
توصیه: غذاهای معتدل مثل سوپ جو به همراه کمی زنجبیل در غذا، شربت عسل

✅ مزاج گرم و تر

پرهیزات: خوراک‌های چرب، خرما، موز، حلوا
توصیه: شربت خاکشیر، عرق شاتره، آب‌دوغ‌خیار، رب انار

✅ مزاج سرد و خشک

پرهیزات: آب یخ، غذاهای خام و زیاد سرد
توصیه: آش جو با گوشت مرغ، شربت سرکه انگبین، عرق بیدمشک

میوه‌ها و خوراکی‌های مناسب تابستان:

از میوه‌های آبدار و سرد مزاج استفاده کنید:
هندوانه
خربزه
انگور
آلو بخارا
سیب زرد
خیار (با کمی گلپر برای مزاج‌های سرد)
همچنین سالاد سبزیجات فصل با روغن زیتون و آب‌لیمو برای پاک‌سازی کبد و تعادل حرارت بدن مفید است.

چه چیزهایی در تابستان نخوریم؟

کله‌پاچه، سیرابی، حلیم
فلفل، زنجبیل، دارچین زیاد
نوشابه و نوشیدنی‌های صنعتی
شیرینی‌جات سنگین مثل باقلوا و زولبیا
غذاهای مانده یا گرم‌شده مجدد
ماست ترش یا لبنیات شبانه (برای مزاج‌های سرد)

چه زمانی غذا بخوریم؟

صبحانه: زود و سبک (مثلاً نان سنگک باعسل یامربای به)
ناهار: زودتر از روزهای دیگر (ساعت ۱۲ یا قبل‌تر)
شام: بسیار سبک و تا پیش از غروب آفتاب

پرسش‌های رایج:

شربت سرکه‌انگبین را چه زمانی و چندبار مصرف کنیم؟
یک یا دو بار در روز، بین دو وعده غذا یا عصر هنگام، بهترین زمان مصرف است. می‌توان با یخ کم یا بدون یخ میل کرد.
آیا مصرف میوه زیاد در تابستان ضرر دارد؟
اگر میوه‌ها در فصل خود، با مزاج شخصی هماهنگ و بین غذا و نه بلافاصله بعد از غذا مصرف شوند، بسیار مفیدند.

کودکان یا سالمندان چه غذایی بخورند؟
غذاهای لطیف مثل فرنی، سوپ جو، ماست طبیعی با خیار، و شربت بیدمشک بسیار مناسب هستند. در مورد عرقیات، مقدار مصرف باید کم‌تر باشد.

 محصولات پیشنهادی برای این فصل:
سرکه‌انگبین خانگی
عرق کاسنی، شاتره، بیدمشک
شربت خاکشیر بسته‌بندی شده
خاکشیر
شیره انگور یا عسل برای ترکیب با شربت‌ها

تیجه‌گیری و دعوت به عمل:

در تابستان اگر مراقب تغذیه نباشیم، گرمای هوا می‌تواند ما را از پا دربیاورد. با رعایت اصولی ساده اما عمیق از طب سنتی ایرانی، می‌توانیم از این فصل نهایت بهره را ببریم، بدنمان را سالم نگه داریم و حتی نشاط بیشتری هم تجربه کنیم.

💬 شما چه تجربه‌ای از تغذیه در گرما دارید؟ در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
 این مقاله را با دوستانی که به سلامت طبیعی علاقه‌مندند به اشتراک بگذارید.